EGPWS nedir veya GPWS nedir diyorsanız doğru yerdesiniz. Bu makalede EGPWS, GPWS ve EGPWS vs. GPWS gibi konuları inceleyeceğiz. Ancak yazımıza başlamadan önce GPS nedir adlı konumuzu okumadıysanız okumanızı tavsiye ederiz.
EGPWS, pilot yetiştirme programı adayları için bilinmesi gereken çok önemli bir teknik bilgidir ve özellikle kurul mülakatlarında adayları sıkıştırmak için sorulan sorulardan biridir. Günümüzde uçak yolculukları, en güvenli ulaşım yollarından biri olarak kabul edilir. Bu güvenlik ise teknolojinin gelişmiş sistemleri kullanır. Bunlardan en önemlilerinden biri de EGPWS sisteminde gizlidir. Bu makalede, uçak sistemlerinin çok önemli bir bileşeni olan EGPWS ve GPWS sistemlerinin ne olduğunu, ikisinin arasındaki farkları ve uçuş güvenliğini çok ciddi bir ölçüde artıran sistemleri ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.
GPWS Nedir?
Uçakların yere tehlikeli bir şekilde yaklaşmasını önlemek için geliştirilen bir sistem olan Ground Proximity Warning System (GPWS) bulunmaktadır. Hatta bir çoğunuz bu sistemi duymasanız bile ne olduğunu biliyorsunuz. Hatırlatmak için bir ipucu vereyim: Terrain! Too Low! Terrain. Şimdi hatırlamışsınızdır diye düşünüyorum. Uçağın yerden yüksekliğini sürekli olarak ölçen GPWS sistemi, uçağın altına yerleştirilen radyo altimetreler ve diğer önemli sensörleri kullanır. Eğer uçak tehlikeli bir şekilde alçalırsa, pilotlara hem görsel hem de sesli ikazlar gönderir.
GPWS Modları
GPWS sistemi, birden farklı tehlike senaryolarına karşı pilotları uyarmak için çeşitli modlarda çalışır. Bu modlar şunlardır:
Aşırı Alçalma Oranı: Uçak çok hızlı bir şekilde alçalıyorsa uyarı verir.
-
- Sesli Uyarı: “Sink Rate” (Alçalma Oranı) ifadesi, genellikle keskin bir tonla duyulur. Bu ikaz, pilotlara uçağın çok hızlı bir şekilde alçaldığını bildirir ve aksiyon almasını söyler. Eminim bunu filmlerden duymuşsunuzdur.
- Görsel Uyarı: Gösterge panelinde sarı bir ışık yanar veya alçalma oranı göstergesi dikkat çekecek şekilde belirginleşir.
Yere Yakınlık: Uçak yere tehlikeli derecede yaklaştığında devreye girer.
-
- Sesli Uyarı: “Terrain, Terrain” (Arazi, Arazi) ifadesi, acil bir tonla duyulur ve pilotlara ikaz sağlar. Bu, uçağın yere tehlikeli bir şekilde yaklaştığını belirtir ve pilotları uyarır.
- Görsel Uyarı: Kırmızı bir ışık yanar ve ekran üzerinde tehlikeli arazi alanları gösterilmeye başlar.
Yükselme Performansı Yetersizliği: Uçak yükselmesi gereken bir durumda yükselmiyorsa uyarır.
-
- Sesli Uyarı: “Too Low, Terrain” (Çok Alçak, Arazi) veya “Too Low, Gear” (Çok Alçak, İniş Takımı) gibi ifadelerle pilotlara uyarı yapılır. Bu, uçağın yükselmesi gereken bir durumda yükselmediğini belirtir.
- Görsel Uyarı: Kırmızı veya sarı ışıklar yanar ve gösterge panelinde ilgili uyarı sembolleri belirir.
Arazi Yaklaşımı: Arazinin eğimine göre uyarılar sağlar.
-
- Sesli Uyarı: “Terrain Ahead” (Arazi Önünde) ifadesi, pilotları yaklaşan arazinin tehlikesi hakkında bilgilendirir.
- Görsel Uyarı: Ekranda arazinin eğimi ve yüksekliği ile ilgili bilgiler gösterilir; tehlikeli alanlar renk kodlarıyla işaretlenir.
Bariyer Aşımı: Havalimanı çevresindeki engellere karşı uyarı verir.
-
- Sesli Uyarı: “Obstacle Ahead” (Engel Önünde) ifadesi, uçak havalimanı çevresindeki engellere yaklaşırken duyulur.
- Görsel Uyarı: Kırmızı bir ışık yanar ve ekran üzerinde engelin konumu gösterilir.
EGPWS Nedir?
EGPWS (Enhanced Ground Proximity Warning System), ya da Türkçesi “Geliştirilmiş Yere Yakınlık Uyarı Sistemi”, GPWS’in teknolojik anlamda daha ileri olan bir versiyonudur. EGPWS, eski yani geleneksel GPWS sistemine ek olarak dijital arazi haritaları ve GPS verilerini kullanarak daha geniş, yani kapsamlı bir koruma sağlar. Bu sayede, sadece uçağın altındaki değil, etrafındaki arazileri de analiz ederek olası çarpışma risklerine karşı pilotları uyarır.
EGPWS’nin Avantajları
- Gelişmiş Arazi Bilgisi: Dijital arazi haritaları sayesinde, uçağın çevresindeki arazinin detaylı bir profili oluşturulur. Böylelikle daha doğru sonuçlar verir.
- Öngörüye Dayalı Uyarılar: GPS verileri ile uçağın gelecekteki rotası üzerindeki potansiyel tehlikeler tahmin edilir.
- Kapsamlı Modlar: EGPWS, GPWS modlarına ek olarak özel modlar içerir, örneğin:
- Mod 6: Bölgesel ayarlar ve özel havaalanı uyarıları.
- Mod 7: Uçuş sırasında makul olmayan bank açısı veya sapmalar için uyarılar.
EGPWS vs GPWS: Arasındaki Farklar
EGPWS vs GPWS karşılaştırmasında, EGPWS’nin GPWS’e göre daha gelişmiş ve kapsamlı bir sistem olduğunu açıkladık. Ancak temel farklarına bir daha kısaca göz atalım. İşte temel farklar:
- Veri Kaynakları: EGPWS, GPS ve dijital arazi haritalarını kullanırken, GPWS sadece altimetre ve barometrik verileri kullanır.
- Uyarı Kapsamı: EGPWS, çevresel arazi koşullarını da dikkate alır, ancak GPWS çoğunlukla uçağın altındaki araziye odaklanır.
- Önleyici Tedbirler: EGPWS, potansiyel tehlikeleri önceden tahmin ederek daha erken uyarılar sağlar.
Uçuş Güvenliğinde EGPWS ve GPWS’nin Rolü
Bu sistemler, pilotların situational awareness (durumsal farkındalık) düzeyini artırarak kazaların önlenmesinde hayati bir rol oynar. Özellikle kötü hava koşullarında veya görüşün kısıtlı olduğu durumlarda, EGPWS modları ve GPWS uyarıları pilotlara rehberlik eder.
Sensörlerin Konumu ve Fonksiyonu
Soruda belirtildiği gibi, bu sistemlerin sensörleri sadece uçağın altında değil, farklı bölgelerinde de bulunur. Örneğin:
- Radyo Altimetreler: Uçağın altındaki yüksekliği ölçer.
- GPS Antenleri: Uçağın konumunu belirler ve rota verilerini sağlar.
- Hız ve İvmeölçerler: Uçağın hareketlerini izler.
Bu sensörler birlikte çalışarak anlık veri akışı sağlar ve olası tehlikelere karşı hızlı ve yerinde uyarılar üretir.
GPWS ve EGPWS
Makalemizde, GPWS ve EGPWS arasındaki farklara değindik. Unutmayın, havacılık sektöründe her şeyden önce güvenlik gelir. Yolcu ve ekip güvenliği her şeyden önemlidir. EGPWS sistemi, bu güvenliğin bilmediğimiz kısımlarında nasıl sağlandığına dair önemli bir soruya cevap verir. GPWS ve EGPWS sistemleri, uçuş sırasında pilotlara kritik olan görsel ve işitsel bilgi sağlar ve kazaları önlemeye yardımcı olur. Bu sistemler, teknolojinin gelişmesiyle birlikte sürekli olarak geliştiriliyor ve böylece herkes daha güvenli bir uçuş deneyimi elde ediyor. Konu hakkında ekstra bilgi için wikipedia sitesini ziyaret edebilirsiniz.
